Animacja samopomocowego środowiska szkolnego

Autorzy:
Tomasz Kowalewicz – psycholog, superwizor Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, współautor programów profilaktycznych dla młodzieży oraz warsztatów edukacyjnych dla rodziców i różnych grup zawodowych. Ewaluator programów społecznych.
Jan Latkowski – prawnik, specjalizujący się w zakresie ekonomii społecznej (studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim), w tym w działaniach na rzecz ruchu samopomocowego oraz w zarządzaniu projektami społecznymi i badawczymi.

Lata i miejsce realizacji:
Program jest realizowany w latach 2021–2022 w Warszawie i jednostkach terenowych Fundacji Praesterno: w Bielsku-Białej, Bydgoszczy, Krakowie, Lublinie i Radunicy.
Wybrane materiały dotyczące programu będą prezentowane w Internecie.

Realizatorzy:
Zespół pracowników, współpracowników i wolontariuszy Fundacji Praesterno

Beneficjenci:
Młodzież uczęszczająca do szkół podstawowych uczestniczących w programie. Nauczyciele i wolontariusze korzystający ze szkoleń w programie.

Charakterystyka działań

W 2021 r. Narodowy Instytut Wolności-Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego rozpisał konkurs na realizację zadania publicznego w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030.
Fundacja Praesterno opracowała i złożyła w konkursie wniosek pod nazwą „Animacja samopomocowego środowiska szkolnego”, który w wyniku postępowania konkursowego uzyskał wysoką ocenę i został zaakceptowany do realizacji.
Program „Animacja samopomocowego środowiska szkolnego” zakłada opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu autorskiego uruchomiającego tkwiący w środowisku szkolnym potencjał samodzielnego przeciwstawienia się negatywnym zjawiskom obecnym w społeczności szkolnej. Program zwiększy aktywność i szkolną samoorganizację obywatelską w efekcie przyczyniając się do budowania i powiększania kapitału społecznego.
Celem oferowanego programu jest wsparcie środowiska szkolnego:

w radzeniu sobie z problemami uczniów przeżywającymi – także na skutek pandemii COVID-19 – zaburzenia nastroju, depresję, intensywny stres,
w przeciwdziałaniu agresji i cyberprzemocy w społeczności szkolnej,
w niedopuszczeniu do intensyfikacji eksperymentowania w społeczności szkolnej ze środkami psychoaktywnymi.

Program jest realizowany w 5 miastach. W każdej szkole uczestniczącej w programie (3 szkoły w jednym mieście) zostanie utworzony ośmioosobowy Zespół Wsparcia i Mediacji (ZWM) z udziałem 4 młodzieżowych liderów – uczniów z danej szkoły, 2 nauczycieli z każdej szkoły objętej programem oraz 2 wolontariuszy – studentów kierunków kształcących do pomocowej pracy z ludźmi. Zespoły będą animować i wspierać kooperację między uczniami a ciałem pedagogicznym nakierowaną na przeciwdziałanie patologicznym zjawiskom w środowisku szkolnym oraz wypracowywać skuteczniejsze mechanizmy służące ograniczaniu negatywnych zjawisk. Fundacja będzie sprawować superwizyjną opiekę nad zespołami do końca trwania programu (do 31 grudnia 2022 r.). Po zakończeniu programu zespoły będą działały nadal, w pełni samodzielnie.
Osoby uczestniczące w Zespołach Wsparcia i Mediacji zostaną przeszkolone przez fundację:

młodzieżowi liderzy (4 uczniów z jednej szkoły × 3 szkoły) wezmą udział w 48-godzinnych warsztatach,
nauczyciele (2 osoby × 3 szkoły) oraz wolontariusze (6 studentów z danego miasta, po dwie osoby uczestniczące w każdym ZWM) wezmą udział w 32-godzinnych warsztatach.

Ukonstytuowane w ramach projektu Zespoły Wsparcia i Mediacji złożone z przeszkolonych uczniów-młodzieżowych liderów, nauczycieli i studentów-wolontariuszy będą miały istotny wpływ na funkcjonowanie społeczności szkolnych. Zespoły wezmą udział w działaniach mających na celu niedopuszczenie na terenie szkoły i w jej pobliżu do handlu narkotykami. Podejmą w społecznościach szkolnych bieżące działania wspierające i mediacyjne przeciwstawiające się przemocy (w tym cyberprzemocy), pomagające w rozwiązywaniu konfliktów między uczniami oraz między uczniami a nauczycielami, zapobiegające innym zachowaniom ryzykownym, w tym w szczególności piciu alkoholu i eksperymentowaniu z narkotykami. Podejmą na forum szkoły działania zwiększające wiedzę zarówno wychowawców jak i młodzieży dotyczącą ewentualnych nieprawidłowości występujących w społeczności szkolnej, podejmą starania w kierunku eliminacji tzw. zmowy milczenia, obejmującej zjawiska negatywne (przemoc rówieśnicza, środki psychoaktywne). Zespoły pomogą także w identyfikacji uczniów przeżywających intensywny stres, zaburzenia nastroju i wykazujących symptomy
Poza współpracą ze szkołami skoncentrowaną na animacji Zespołów Wsparcia i Mediacji, w każdej szkole uczestniczącej w projekcie przeprowadzone zostaną 6-godzinne warsztaty edukacyjne – działanie z zakresu profilaktyki uniwersalnej – w 6 klasach wskazanych przez dyrekcję jako najbardziej problemowe. Warsztaty zwiększą wiedzę i umiejętności uczniów w zakresie radzenia sobie ze stresem i stanami subdepresyjnymi, agresją i cyberprzemocą rówieśniczą oraz ochroną przed środkami psychoaktywnymi.
Ponadto ze szkół biorących udział w programie wyłonionych zostanie w każdym mieście po 9 uczniów z grup ryzyka (zagrożonych wykluczeniem społecznym), których Fundacja obejmie specjalistyczną opieką psychokorekcyjną – działaniem z zakresu profilaktyki selektywnej i wskazującej (wkład własny fundacji w realizację zadania). Uczniom zaoferowane zostanie indywidualne poradnictwo oraz udział w grupie wsparcia prowadzonej w ośrodku Fundacji.
Fundacja Praesterno prowadzi i monitoruje każdy etap realizacji projektu. Opis prac i ich postępy oraz wyniki prowadzonej ewaluacji projektu będą relacjonowane na tej stronie internetowej.
Planowane rezultaty projektu w jednym mieście:
Powołanie Zespołów Wsparcia i Mediacji w 3 szkołach ponadpodstawowych. Zwiększenie aktywności i samoorganizacji społeczności szkolnych w szkołach objętych programem.
Wyszkolenie 12 uczniów – młodzieżowych liderów, 6 nauczycieli i 6 studentów/młodych absolwentów – wolontariuszy do podjęcia działań w Zespołach Wsparcie i Mediacji.
Przeprowadzenie warsztatów edukacyjnych w 18 klasach szkół ponadpodstawowych w zakresie profilaktyki depresji, agresji i cyberprzemocy oraz uzależnień środkami psychoaktywnymi.
Objęcie opieką psychokorekcyjną 9 uczniów zagrożonych wykluczeniem społecznym, w każdym z miast realizacji programu.
Opracowanie programu umożliwiającego tworzenie i funkcjonowanie Zespołów Wsparcia i Mediacji. Udostępnienie programu na stronach internetowych na zasadach licencji Creative Commons z warunkiem użycia niekomercyjnego. Upowszechnienie idei samoorganizacji społeczności szkolnych w organizacjach/instytucjach/placówkach działających na rzecz szkół oraz w szkołach.
Współautorami poszczególnych modułów programu są stali współpracownicy Fundacji Praesterno posiadający ogromne doświadczenie w pracy profilaktycznej z młodzieżą.

Finansowanie uczestnictwa w programie:
Dzięki finansowaniu realizacji programu ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i ze środków własnych Fundacji Praesterno udział w programie jest dla uczestniczących w nim szkół bezpłatny.
Po stronie szkół leży wyłącznie udostępnienie lokali klas szkolnych, w których program będzie realizowany.

Materiały:
Materiały dostępne dla szkół uczestniczących w programie i realizatorów programu, które zostaną upublicznione po przeprowadzeniu ewaluacji programu:

Informacje dodatkowe

Dysponent praw autorskich:
Fundacja Praesterno

Tytuł prawny przysługujący Fundacji Praesterno:
Przeniesienie majątkowych prac autorskich

Finansowanie:
Dzięki finansowaniu realizacji Programu ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030 i ze środków własnych Fundacji Praesterno udział w Programie jest dla uczestniczących w nim szkół bezpłatny.
Po stronie szkół leży wyłącznie udostępnienie lokali klas szkolnych, w których program będzie realizowany.